Szkoła Podstawowa

POGRZEB ŻURU I ŚLEDZIA – w dawnych czasach okres postu był bardzo ściśle przestrzegany, ograniczano wtedy spożywanie praktycznie wszystkie, mięsa, cukru nawet nabiału. Jedzono praktycznie tylko żur i śledzie. Dlatego w Wielki Piątek z radości ku końcowi postu, urządzano tzw. pogrzeb żuru i śledzia. Wszyscy mieszkańcy wsi z okrzykami radości zakopywali w przygotowanym dole „znudzone” pożywienie, z którym rozstawali się na cały rok. W niektórych regionach Polski zasypywano dodatkowo garnek z popiołem, który symbolizował koniec smutku i nadejścia radości.

ZAJĄCZEK – zabawa wielkanocna - po świątecznym śniadaniu, wszyscy zebrani chodzą po domu i szukają ukrytych upominków.

BITWA NA JAJKA

Wszystkie pięknie udekorowane jajka muszą być gotowe przed Niedzielą Zmartwychwstania, ponieważ będą wykorzystane jako świąteczna broń w wielkanocnej bitwie. Na szczęście nie jest to prawdziwa, a symboliczna batalia.

WALATKA, bo tak nazywa się ta zabawa, to gra w której członkowie rodzin i bliscy łapią w dłoń jedną z pisanek, a następnie uderzają nią w jajko przeciwnika. Pojedynek wygrywa osoba, której broń nie zostanie uszkodzona, czyli nie zbije się skorupka. Zwycięstwo oznacza szczęście i dostatek przez cały rok, a przegrany na pocieszenie może zjeść swoje jajko

W Poniedziałek Wielkanocny dziewczęta obdarowywały chłopców pisankami próbując się w ten sposób wykupić od oblania wodą. Wręczenie pisanki miłej osobie było rodzajem deklaracji-wyznania, będącego wstępem do oficjalnych zaręczyn.  Powszechne były też pojedynki na pisanki zwane w różnych regionach Polski: „bitka”, „burda”, „czokanie”, „walatka”, „wykitka”. Polegały one na uderzaniu pisankami o siebie, a ten którego pisanka nie zbiła się zostawał zwycięzcą i zabierał porozbijane jajka.  Wierzono, że skorupy z pisanek zakopane w grządce zapewnią urodzaj jarzyn i zabezpieczą uprawy przed szkodnikami, a poczęstowane nimi bydło daje dużo mleka, jest dorodne i zdrowe.

  W okolicy Bochni i Wieliczki w Poniedziałek Wielkanocny chodziła SIUDA BABA – grupa przebierańców wielkanocnych, którzy odwiedzali domy z wiosennymi życzeniami. Zwyczaj do dziś praktykowany w Wieliczce i jej okolicach. Byli to chłopcy przebrani za dziadówki. Na głowach zawiązywali chusteczki, a twarze chowali pod grubą warstwą sadzy, która zastępowała maskę. Często można było spotkać dwie siude baby w towarzystwie przebierańca-Cygana.  

Siuda baba smarowała ludzi na szczęście sadzą, a będąca pochodną ognia, miała też moc oczyszczającą. Przebierańcy okładali także dziewczęta różańcami z kasztanów i dawali do pocałowania krzyż nabijany gwoździami.

Kuba Wardziński  V b